Tái đầu tư cho nông dân trồng điều

Tại cuộc họp Ban Chỉ đạo phát triển điều bền vững ngày 12/5 tại TPHCM, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Quốc Doanh đánh giá cao sự vào cuộc quyết liệt của Cục Trồng trọt, Hiệp hội Điều VN (Vinacas) và một số ban, ngành, địa phương đã giúp nông dân tăng thu nhập nhờ năng suất đi lên…

Năng suất liên tục tăng

Theo ông Nguyễn Văn Hòa, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Bộ NN-PTNT, công tác chỉ đạo, các đề tài, dự án đã tập trung chuyển giao tiến bộ kỹ thuật về tỉa cành, tạo tán, bón phân, phòng trừ sâu bệnh, đã đưa năng suất điều tăng lên.

Tỉnh Bình Phước có khoảng 2.000ha tiến hành thâm canh đã đạt năng suất từ 35 - 50 tạ/ha. Tại Bình Dương, có 20ha thực hiện mô hình thâm canh, năng suất bình quân đạt 30 tạ/ha. Vùng duyên hải Nam Trung bộ (như Bình Định) nhiều nông dân đạt năng suất 25 - 30 tạ/ha.

Đồng thời, Trung tâm Nghiên cứu và phát triển điều đã áp dụng các biện pháp kỹ thuật tổng hợp như bón phân, tỉa cành tạo tán và phun thuốc BVTV đã tăng năng suất điều tại Bình Phước (huyện Bù Gia Mập tăng 4 - 8 tạ/ha, Đồng Phú tăng 3 - 6 tạ/ha); tương tự Đồng Nai tăng 24,1 - 29,6%; Bà Rịa - Vũng Tàu tăng 35,8%; Bình Định tăng 63,1% so với ngoài mô hình.

Ngoài ra, thực hiện chủ trương trẻ hóa vườn điều, liên tiếp từ năm 2014 đến nay, Vinacas đã đầu tư giúp hàng trăm hộ nông dân tại Bình Phước, Đồng Nai, Lâm Đồng, Bà Rịa - Vũng Tàu và Bình Thuận triển khai ghép cải tạo vườn.

Bên cạnh đó, Trung tâm Nghiên cứu và phát triển điều tiến hành ghép cải tạo 30ha với kinh phí khoảng 1 tỷ đồng, sau gần 1 năm ghép tỷ lệ sống đạt 56% (tại Đồng Nai) và 68% (tại Lâm Đồng). Về giống, một số tỉnh đã công nhận vườn giống và các cây đầu dòng, là cơ sở cho các tổ chức, cá nhân nhân giống phục vụ ghép cải tạo và sản xuất cây giống chất lượng cao.

Cần thêm chính sách sâu sát

Theo ông Phan Văn Đon, PGĐ Sở NN-PTNT Bình Phước, thời gian qua Bộ NN-PTNT và Vinacas đã có rất nhiều cố gắng để giúp nông dân phát triển cây điều. Tuy nhiên, ông Đon đề nghị phải có quyết sách thực tế sâu sát hơn nữa.

“Tại sao việc mở rộng cải tạo, thâm canh vườn điều đã diễn ra nhưng còn chậm? Có thực tế là sau cả 1 năm vất vả, chỉ cần một đợt mưa trái mùa xảy ra thì vườn điều thiệt hại rất lớn, có khi mất trắng.

Vì vậy, công tác nghiên cứu phải chỉ ra cho được nông dân làm gì, phun cái gì để khi mưa trái mùa cây vẫn an toàn. Nghiên cứu cũng phải chỉ ra kỹ thuật ghép thế nào chống được tình trạng đổ ngã để khuyến cáo cho bà con.

Còn về giống, phải xây dựng giống điều có năng suất từ 5 tấn/ha trở lên để tạo đột phá, chứ không chỉ loay hoay ở 2 - 3 tấn/ha (bởi khi đưa giống ra sản xuất, năng suất sẽ giảm nhiều so với vườn điều nghiên cứu).

Tôi cũng đề nghị phải chỉ đạo thay đổi phương thức sản xuất (thành lập tổ, nhóm, HTX điều) qua đó nhà nước hỗ trợ sân phơi, nhà kho để nông dân giảm bán điều tươi qua khâu trung gian, giúp tăng lợi nhuận”, ông Đon nói.

Theo ông Nguyễn Đức Thanh, Chủ tịch Vinacas, mặc dù thời tiết năm nay rất không thuận nhưng bà con nông dân lại đang có được một vụ điều giá cao, dự báo mức tăng có thể lên tới 30% so với vụ điều trước.

Tương tự, ông Phan Văn Tấn, PGĐ Sở NN-PTNT Bình Thuận cho biết, băn khoăn lớn nhất của Bình Thuận là làm sao phải kiểm soát được cây giống mới, nếu không vài ba năm nữa khi cây lớn lên, năng suất chất lượng kém thì thiệt hại rất lớn.

Đầu tư trở lại cho nông dân

Phát biểu chỉ đạo hội nghị, Thứ trưởng Lê Quốc Doanh cho biết, bản thân ông rất mừng vì ngành điều VN đã có bước phát triển mới, đặc biệt là người trồng điều đang gia tăng thu nhập nhờ năng suất và giá bán đi lên. Việc cải tạo, thâm canh vườn điều là đúng hướng, mục tiêu cuối cùng làm làm sao giúp nông dân gia tăng năng suất, sản lượng và thu nhập.

Về mối lo giống kém chất lượng, Thứ trưởng đề nghị các đơn vị và địa phương phải dứt khoát siết chặt kiểm tra nhằm chấm dứt việc giống “lang thang” không kiểm soát.

“Chúng ta phải xem lại đường đi của giống, cơ chế quản lý thế nào, kiểm soát ra sao? Các DN cũng phải đồng hành, tập trung tái đầu tư lại cho nông dân để tạo ra nguồn nguyên liệu bền vững. Tôi đề nghị, bên ngành lúa gạo làm rất tốt “cánh đồng lớn”, thì bên điều cũng phải dần hình thành “cánh đồng điều lớn”, thời gian tới có thể hình thành chế tài để DN tham gia vào vấn đề này”.

Thứ trưởng cũng ủng hộ các đề nghị chính đáng của Vinacas liên quan đến sản xuất, chế biến, kiểm soát chất lượng VSATTP, hợp tác với Bờ Biển Ngà, thành lập Quỹ phát triển điều bền vững dùng để tái đầu tư cho nông dân và xây dựng thương hiệu, xúc tiến thương mại cho ngành điều VN.