Chăm sóc cây ăn trái sau thu hoạch

Tỉa cành tạo tán sau thu hoạch là một giải pháp kỹ thuật không thể thiếu nếu muốn có năng suất và sản lượng vụ sau.

(Diễn giả: PGS.TS Trần Văn Hậu, ĐH Cần Thơ, TS. Nguyễn Văn Hòa, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Cây ăn quả miền Nam, KS. Ngô Ngọc Mỹ, Cty CP Phân bón Bình Điền).

TỈA CÀNH TẠO TÁN TÙY LOẠI CÂY, TUỔI CÂY

Tỉa cành tạo tán sau thu hoạch là một giải pháp kỹ thuật không thể thiếu nếu muốn có năng suất và sản lượng vụ sau. Năng suất thực vật nói chung và cây ăn quả nói riêng được hình thành từ bộ lá để tiến hành quang hợp chuyển năng lượng mặt trời thành các vật chất hữu cơ.

Cây muốn có năng suất thì diện tích lá phải lớn và giảm thiểu được việc các lá che lẫn nhau, muốn vậy phải bằng mọi cách kích thích cây ra chồi, lá mới mà tạo cành tỉa tán là cách làm không thể thiếu, tuy nhiên với mỗi loại cây, tuổi cây nên có các cách tỉa cành tạo tán phù hợp.

Những cây mang trái tận cùng cành như nhãn, xoài, chôm chôm… cần phải cắt ngắn cuống sau chùm quả mới thu hoạch, đồng thời tiến hành sửa tán.

Với những cây ra quả ở nách lá như cây có múi (cam, bưởi, quýt...; trừ quýt hồng). Cần cắt hết cành nhỏ, cành bị che khuất, sâu bệnh, đồng thời cắt những cành vươn quá ra ngoài tán để kích thích ra chồi mới.

Với những cây có quả ở thân như dâu da, bòn bon, mít, sầu riêng… thì chỉ cần cắt sửa một ít cành trong tán, một ít cành ngoài tán.

Ngoài ra, việc tỉa cành tạo tán còn tùy thuộc vào tuổi cây, thông thường cứ 3 năm tỉa lại có 1 năm tỉa đau để định hình lại tán làm sao cho tán phù hợp với sự phát triển bộ rễ, nếu cây trồng cách nhau 8 m thì chiều cao cây tối đa cũng không quá 8 m.

Việc tỉa cành, tạo tán còn phụ thuộc vào thời điểm sau thu hoạch, nếu cây thu hoạch vào mùa khô thì việc tỉa cành, tạo tán sẽ dễ hơn vì sau khi cắt tỉa chỉ cần châm phân, tưới nước thì chồi và đọt non sẽ bật ra ngay; còn nếu thu hoạch trễ, vào mùa mưa thì lúc này nhiệt độ không khí và đất đã giảm nên việc đâm cành lá mới khó khăn hơn.

DINH DƯỠNG CHO CÂY SAU THU HOẠCH

Sau một vụ nuôi trái, cây gần như kiệt quệ nên sau khi thu hoạch; cần nhanh chóng giúp cây phục hồi bằng cách bón phân sau khi tỉa cành tạo tán. Mặt khác, cũng như cành lá, sau một thời gian bộ rễ của cây cũng bị già đi, thương tổn và cần có những tác động để kích thích bộ rễ phát triển mới.

Mùn, lân là 2 yếu tố cần thiết cho yêu cầu này, bởi vậy sau khi thu hoạch phải bón phân hữu cơ kết hợp với lân. Ngoài ra vôi (CaO) có tác dụng làm giảm độ chua, phóng thích các dinh dưỡng (nhất là lân) bị keo đất giữ chặt, cải thiện kết cấu của đất nên được sử dụng chung với phân hữu cơ và lân.

Để việc bón phân hữu cơ có hiệu quả, tùy theo điều kiện có thể bón theo rãnh hình vành khăn tán lá nhưng tốt nhất nên bón rộng ra cả vườn. Trước lúc bón cần cuốc lật đất lên, trộn chung cả 3 loại trên, rải đều rồi xới đất lại để vùi phân vào đất. Việc cuốc đất lên sẽ làm cho đất thoáng khí, thúc đẩy nhanh quá trình phân hủy phân.

Về liều lượng bón. Nếu dùng phân chuồng (đã ủ hoai mục) nên bón từ 10-12 tấn/ha, nếu dùng phân hữu cơ công nghiệp (chất hữu cơ 20%) nên dùng khoảng 2 tấn/ha, lân supe dùng khoảng 1 tấn/ha, vôi 0,5-1 tấn/ha.

Sau khi bón phân hữu cơ khoảng 10 ngày đến 2 tuần, cần bón phân khoáng NPK để cây hấp thu phục vụ cho việc đâm tược mới. Công thức phân NPK lúc này cần hàm lượng đạm và lân cao. Cty Phân bón Bình Điền đã SX nên loại phân NPK chuyên dùng cho giai đoạn này có tên gọi là AT 1.

Cần đọc kỹ hướng dẫn cách bón và liều lượng bón được in ngoài bao phân. Hoặc cũng có thể sử dụng loại phân bón mới NPK 16.16.16 + TE. Đây là sản phẩm hợp tác giữa Bình Điền với một hãng phân bón của Nga, kết hợp với phân đơn, cụ thể: 40 kg NPK 16.16.16+TE+30 kg urê+30 kg DAP. Nên sử dụng urê hạt vàng Đầu trâu có bọc Agrotain để chống việc thất thoát, một bao urê hạt vàng Đầu trâu 35 kg có giá trị bằng 50 kg urê thông thường.

BẢO VỆ THỰC VẬT

Công việc đầu tiên sau thu hoạch là phải vệ sinh vườn sạch sẽ, thu gom các tàn dư thực vật và nông sản ra khỏi vườn và chôn vào hố để sau này có thể sử dụng bón lại cho vườn cây.

Khi vườn cây hồi phục, nhú chồi mới cũng là lúc lứa sâu bệnh mới tấn công vườn. Với sâu hại có 2 nhóm, nhóm hại ban ngày (rầy mềm, rệp sáp, sâu ăn lá, đục lá) và nhóm ban đêm và "tàn bạo" nhất là loại bọ côn trùng bay được vì chúng có tập tính bầy đàn hàng vạn, triệu con, có thể vặt trụi lá non chỉ trong vòng 1-2 giờ. Bởi vậy sau khi nhú đọt non cần kiểm tra vườn thường xuyên, khi phát hiện ra sâu hại ban đêm thì có thể sử dụng thuốc BVTV sinh học như dầu khoáng, hoặc thuốc có khả năng lưu dẫn, phun vào lúc khoảng 3-4 giờ chiều.

Sau khi bón phân hữu cơ, tưới nước thì một số bệnh rễ cũng có nguy cơ bộc phát. Đáng chú ý là bệnh vàng lá thối rễ do nấm phytopthora và fusarium solani, bệnh thán thư.