Đề Án “Gạo Thơm - Tôm Sạch” Ở Vùng Tôm Lúa Mỹ Xuyên (Sóc Trăng)

Người nuôi tôm ở Mỹ Xuyên (Sóc Trăng) tự hào với quy trình luân canh tôm – lúa suốt thời gian dài từ năm 1998 đến năm 2008. Vừa thắng tôm, vừa canh tác được một vụ lúa, mức độ rủi ro thấp, hầu hết nông dân 6 xã vùng tôm lúa Mỹ Xuyên khá lên từ quy trình bền vững này.

Xu thế nuôi bán thâm canh hình thành khi nuôi tôm thành công liên tiếp, theo đó diện tích lúa lắp lại trên nền ao nuôi tôm giảm dần. Con tôm nước lợ không còn khả năng phát triển an toàn, mức độ thiệt hại tăng dần nông dân mới quay lại với quy trình luân canh tôm – lúa, nhưng cũng chỉ được hơn 10.000 ha trên diện tích nuôi tôm là 16.200ha thuộc khu vực quy hoạch.

Một bộ phận nông dân khó khăn, thiếu thốn bắt nguồn từ xu thế nuôi bán thâm canh, bỏ lúa để chuyên canh tôm. 2 năm qua, phong trào nuôi tôm thẻ chân trắng phát triển, diện tích ao tôm – lúa giảm dần do nông dân chuyển sang nuôi theo quy trình bán thâm canh.

Ông Lương Minh Quyết, Chủ tịch UBND huyện Mỹ Xuyên cho biết: “6 xã vùng tôm lúa được xác định là vùng luân canh tôm – lúa bền vững. Nhưng không giữ được an toàn, năm thì tập trung tôm, tôm chết thì theo lúa, không hề an toàn, bà con ở đây nghèo khó, mất an toàn vì phá vỡ quy trình này. Nếu không tuân thủ quy trình này thì càng nuôi càng thua”.

10.100 ha lúa trên nền ao nuôi tôm ở vùng tôm – lúa Mỹ Xuyên, nếu tính bình quân 4 tấn trên 1 ha thì cũng đạt trên 40.000 tấn lúa, giá trị tăng thêm trên nền ao nuôi tôm không nhỏ để giúp nông dân cải tạo ao, đầu tư giống cho vụ nuôi mới. Lợi ích về kinh tế đã rõ nhưng lợi ích về môi trường của quy trình này mang lại giá trị kinh tế lớn hơn gấp nhiều lần.

Lợi ích đó hầu hết nông dân đều thấy rõ, chính sự tự phát nuôi tôm thẻ theo quy trình bán thâm canh đang đe dọa đến tính an toàn vùng nuôi ở Mỹ Xuyên. Ông Ngô Công Văn ở xã Hòa Tú 2 cho biết: “Tôi thấy nuôi 1 vụ tôm sau đó làm lại vụ lúa thì môi trường cân bằng, hiệu quả cao, không nên bỏ lúa”.

Quan điểm nhất quán trong chỉ đạo sản xuất ở các xã vùng I của huyện Mỹ Xuyên là thực hiện quy trình luân canh tôm – lúa bền vững. Trong mục tiêu tái cơ cấu lại nông nghiệp, huyện Mỹ Xuyên đã xây dựng đề án “gạo thơm – tôm sạch”.

Một lần nữa thể hiện quyết tâm duy trì quy trình tôm – lúa bền vững, vừa bảo vệ an toàn vùng nuôi tôm và nâng cao chuỗi giá trị cây lúa trên nền ao tôm, phát huy tính đa dạng sinh học ở khu vực sản xuất có nhiều lợi thế này. Vấn đề là tập trung đầu tư hạ tầng kỹ thuật, người dân hưởng ứng tích cực để cải tạo môi trường vùng nuôi, phát huy giá trị gạo thơm, hướng đến tôm nuôi an toàn. Đề án đã dược quán triệt ngay từ đầu năm 2015 đối với 6 xã vùng I của huyện.

Ông Nguyễn Hậu Giang, Phó chủ tịch UBND xã Ngọc Tố cho biết: “Ở các ấp ven sông thì bà con nuôi bán thâm canh, tỉ lệ thành công không lớn. Ở các ấp vùng trong chúng tôi tập trung vận động nhân dân giữ lại 1 vụ lúa để đảm bảo theo chủ trương của huyện, làm cho môi trường vùng nuôi bền vững”.

Đề án “Gạo thơm - Tôm sạch” ở 6 xã vùng I huyện Mỹ Xuyên là mục tiêu chỉ đạo tập trung của Đảng Bộ trong xu thế phát triển kinh tế nông nghiệp địa phương thời gian tới. Đây là giải pháp mang tính kiên quyết để tháo gở khó khăn cho nông dân trước nguy cơ phá vỡ quy trình canh tác bền vững này.

Ông Lương Minh Quyết, Chủ tịch UBND huyện Mỹ Xuyên nhấn mạnh: “Vấn đề là nông dân phải hết sức hưởng ứng cùng thực hiện để làm sao nâng cao giá trị cây lúa an toàn sinh học, nuôi tôm an toàn, tôm sạch để nâng cao giá trị, kết hợp với phát triển 2.000ha màu, nuôi các vật nuôi khác để tăng thu nhập và phát triển bền vững”.

Không cần nói thêm về lợi ích kinh tế, lợi ích môi trường, tính bền vững ở vùng đất nhiễm mặn theo mùa như Mỹ Xuyên, bởi chính nông dân đã từng làm giàu từ quy trình này. Sự lạm dụng đã gây ra những nguy cơ mất an toàn đối với nghề nuôi tôm ở đây nếu như không có giải pháp thiết thực mà đề án “Gạo thơm - Tôm sạch” là một hướng phát triển bền vững.