Giá trị xuất khẩu điều, cà phê tăng mạnh

Số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan cho thấy, từ đầu năm đến giữa tháng 6, ngành điều đã XK được 133.124 tấn nhân điều, đạt giá trị 1,284 tỷ USD. So với cùng kỳ 2016, giảm 4,11% về lượng, nhưng tăng tới 20,71% về giá trị. Tương tự, cà phê XK giảm 14,97% về lượng nhưng lại tăng 11,5% về giá trị.

Chế biến điều XK

Theo ông Đặng Hoàng Giang, PCT Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas), XK điều giảm về lượng là do những khó khăn về nguồn điều nguyên liệu. Để bù đắp sự thiếu hụt nguyên liệu trong nước, các DN ngay trong những tháng đầu năm đã phải tăng mạnh NK điều thô.

Thống kê hải quan cho thấy, 5 tháng đầu năm 2015, ngành điều đã phải NK tới 427.754 tấn điều thô, tăng tới 74,6% so với cùng kỳ. Do Việt Nam đẩy mạnh NK điều thô với số lượng lớn ngay từ đầu năm, trong khi một số nước trồng điều lớn ở châu Phi cũng giảm mạnh về sản lượng, khiến cho giá điều thô NK đã bị đẩy lên cao.

Điều này thấy rõ ở giá trị điều NK. Nếu như lượng NK trong 5 tháng đầu năm đã tăng tới 74,8% thì giá trị điều thô NK tăng tới 125,3%. Tính ra, mỗi tấn điều NK về tới Việt Nam có giá bình quân tới 1.952 USD, trong khi giá bình quân trong 5 tháng đầu năm ngoái chỉ là 1.513 USD/tấn.

Do gặp khó khăn về điều nguyên liệu, nên các DN bị hạn chế về khả năng cung ứng thành phẩm ra thị trường. Trong khi đó, sức mua trên thị trường cũng có phần hơi chậm. Những yếu tố đó khiến cho lượng điều XK giảm. Nhưng bù lại, giá nhân điều XK lại tăng lên đáng kể. Trong 5 tháng đầu năm, giá nhân điều XK bình quân 9.500 USD/tấn, tăng 25% so cùng kỳ 2016. Chính vì vậy, dù lượng XK giảm, nhưng giá trị XK lại tăng khá.

Trong 6 tháng cuối năm, diễn biến có thể cũng không khác mấy so với 6 tháng đầu năm. Ngành điều vẫn đứng trước sức ép lớn về nguồn nguyên liệu, giá điều nguyên liệu cao... Do đó, giá nhân điều XK cũng khó có khả năng điều chỉnh theo hướng giảm xuống. Bởi vậy, lượng nhân điều XK có thể vẫn chỉ ở mức 350.000 tấn như năm ngoái, nhưng giá trị XK vẫn sẽ tăng và dự kiến đạt khoảng 3,3 tỷ USD, trong đó, giá trị XK nhân điều là 3 tỷ USD.

XK cà phê trong nửa đầu năm nay cũng có diễn biến tương tự như hạt điều, đó là giảm về lượng nhưng tăng về giá trị. Cụ thể, từ đầu năm đến giữa tháng 6, ngành cà phê đã XK được 766.959 tấn, đạt giá trị 1,734 tỷ USD. So với cùng kỳ năm ngoái, lượng cà phê XK giảm 14,97%, nhưng lại tăng 11,5% về giá trị.

Lượng cà phê XK giảm, có nguyên nhân quan trọng từ việc giảm sản lượng trong niên vụ 2016/2017, bởi ảnh hưởng khô hạn trong quá trình sinh trưởng của cây cà phê và mưa lớn khi cà phê ra hoa. Bên cạnh đó, diện tích cà phê giảm ở nhiều địa phương do nông dân chuyển sang cây trồng khác hoặc xen canh... cũng làm giảm sản lượng cà phê. Đã có nhiều dự đoán khác nhau về sản lượng cà phê niên vụ 2016/2017, nhưng đều có một điểm chung là sản lượng giảm nhiều. Chẳng hạn, Hiệp hội Cà phê Ca cao Việt Nam cho rằng sản lượng giảm 20 - 30%.

Trong bản báo cáo về cung - cầu cà phê thế giới, công bố hồi giữa tháng 6 vừa rồi, Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) dự báo sản lượng cà phê robusta Việt Nam chỉ đạt khoảng 25,6 triệu bao (mỗi bao là 60kg), giảm 2,23 triệu bao so với niên vụ 2015/2016. USDA cũng dự báo XK cà phê niên vụ 2016/2017 của Việt Nam chỉ đạt 25 triệu bao, giảm 1,95 triệu bao so niên vụ trước.

Bù lại việc giảm sản lượng cũng như số lượng XK, giá cà phê XK lại luôn ở mức cao hơn nhiều so với cùng kỳ 2016. Từ đầu năm đến giữa tháng 6, giá cà phê XK đạt bình quân trên 2.200 USD/tấn, cao hơn nhiều so với giá bình quân hơn 1.700 USD/tấn cùng kỳ năm ngoái. Đó là nguyên nhân giúp cho giá trị XK cà phê vẫn tăng trong khi lượng XK giảm.

Nhưng theo ông Nguyễn Quang Bình, một chuyên gia phân tích thị trường cà phê, trong 6 tháng cuối năm, giá cà phê XK sẽ có xu hướng yếu đi bởi các nguyên nhân: Brazil đẩy mạnh bán ra do đồng nội tệ suy yếu; lượng hàng mà các nhà đầu cơ đã mua của Việt Nam nhưng vẫn chưa xuất ra khỏi Việt Nam hiện còn khá nhiều, khoảng 300.000 tấn; lượng cà phê tồn kho ở những thị trường tiêu thụ chính là Bắc Mỹ, EU và Nhật Bản còn khá lớn, từ 1,2 - 1,5 triệu tấn; niên vụ 2017/2018, cà phê toàn cầu có khả năng được mùa, do đó tạo áp lực giá yếu; Cục Dự trữ Liên bang Mỹ vừa tăng lãi suất trong tháng 6 vừa rồi, khiến cho khả năng vay để thu mua của các nhà đầu cơ trở nên khó khăn hơn… Dù vậy, nhiều khả năng giá cà phê XK dù giảm nhưng sẽ không quá xa mức 2.000 USD/tấn. Và do vậy, giá cà phê XK cả năm có thể sẽ cao hơn giá bình quân cả năm ngoái (1.872,8 USD/tấn).

+ Xuất khẩu cao su tăng mạnh trở lại

Theo Tổng cục Hải quan, cao su là mặt hàng nông sản tăng trưởng mạnh nhất về giá trị XK trong nửa đầu năm nay. Cụ thể, từ đầu năm đến giữa tháng 6, ngành cao su đã XK được 411.960 tấn, trị giá 787,553 triệu USD.

So với cùng kỳ 2016, lượng cao su XK chỉ tăng nhẹ 5,35%, nhưng giá trị tăng tới 63,23%. Giá trị XK cao su tăng mạnh nhờ giá cao su XK đầu năm nay cao hơn hẳn so với đầu năm ngoái. Trong 5 tháng đầu năm, giá cao su XK bình quân đạt 1.957 USD/tấn, tăng tới 59,8% so với cùng kỳ 2016.

+ Nâng cao chất lượng để giữ thị trường

Trong ngành hồ tiêu, đang có nhiều hành động thúc đẩy nâng cao chất lượng. Các DN và nông dân nhiều vùng trồng tiêu, vì sự sống còn của mình đã tự tìm mọi cách để có hồ tiêu sạch, đáp ứng được yêu cầu các thị trường NK.

Nhiều DN XK đã chủ động cùng các nhà NK xây dựng chương trình dài hạn nhưng hết sức cụ thể với các vùng SX hồ tiêu lớn của VN, các DN phối hợp với địa phương, tập hợp nông dân, tập huấn cả kỹ thuật canh tác lẫn phương cách quản lý để có vườn tiêu đạt chất lượng XK.

Bên cạnh đó, cùng với Bộ Công thương, VPA đang tiến hành các hành động cụ thể để xây dựng thương hiệu hồ tiêu của Việt Nam theo hướng mạnh hơn từ cốt lõi. Đồng thời đẩy mạnh XTTM tại một số thị trường tiềm năng, chưa khai thác hết ở Đông Âu, Bắc Á…

+ Đẩy mạnh quảng bá, tiêu thụ nội địa

Đến nay, tiêu thụ nội địa mới chỉ chiếm khoảng 5 - 7% sản lượng điều, tập trung chủ yếu vào những dịp lễ, tết. Vì vậy, Vinacas đang chờ Hội đồng Điều toàn cầu công bố các giá trị dinh dưỡng của hạt điều, rồi sẽ tổ chức chương trình quảng bá, thúc đẩy tiêu thụ hạt điều ở thị trường trong nước, tập trung vào các khía cạnh hạt điều có giá trị dinh dưỡng cao, tốt cho sức khỏe. Ông Đặng Hoàng Giang cho rằng nếu tiêu thụ nội địa được nâng lên tới 20 - 30% tổng sản lượng nhân điều, sẽ là con số rất có ý nghĩa đối với ngành điều.

Hồ tiêu - lấy lượng bù giá

Trong các mặt hàng nông sản chủ lực, hồ tiêu là mặt hàng bị giảm mạnh nhất về giá trị XK trong nửa đầu năm nay.

Theo Tổng cục Hải quan, trong 6 tháng đầu năm 2017, XK hồ tiêu ước đạt trên 715 triệu USD, giảm 16,8% so cùng kỳ 2016. Tuy giảm khá nhiều về giá trị nhưng XK hồ tiêu vẫn diễn ra một cách bình thường, thậm chí có thể nói là vẫn có sự thuận lợi khi lượng XK tăng tới 18,3% so với cùng kỳ và ước đạt trên 125.000 tấn.

Bà Nguyễn Thị Mai Oanh, PCT Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam (VPA), cho biết, giá trị hồ tiêu XK giảm là do giá tiêu trên thế giới giảm nhiều bởi tình trạng cung vượt cầu. Hàng năm thế giới cần khoảng 400.000 - 420.000 tấn nhưng năm nay, do nguồn cung của Việt Nam quá cao nên dự kiến sản lượng hồ tiêu toàn cầu 2017 sẽ khoảng 500.000 tấn, chưa kể lượng dự trữ từ năm trước chuyển sang.

Trong 6 tháng cuối năm, giá hồ tiêu XK nhiều khả năng vẫn thấp, qua đó, khiến cho kim ngạch XK cả năm bị giảm. Nhưng nhờ lượng tiêu XK có thể cao hơn năm trước, nên giá trị XK tiêu cả năm sẽ không giảm quá nhiều.