Giảm thiểu tác dụng phụ của ammonia trên cá nuôi

Một nghiên cứu mới đây cung cấp thông tin về một loại phụ gia nguyên liệu bổ sung vào thức ăn có thể giúp cá tăng cường mạnh mẽ khả kháng lại tress do ammonia.

Tinh dầu bạch đàn - thảo dược hữu ích trên cá. Ảnh: Organic Facts

Mức độ ammonia trong nước tăng là nguy cơ đối với sức khỏe cá. Trong nuôi trồng thủy sản chất thải hợp chất nhóm nitơ chủ yếu là ammonia, có thể làm tăng nồng độ ammonia trong nước lên đến mức nguy hiểm (De Leão Serafini, Zaniboni ‐ Filho, & Baldisserotto, 2009). Thức ăn thừa được phân hủy trong nước dẫn đến sự hình thành ammonia (El ‐ Shafai, El ‐ Gohary, Nasr, van der Steen, & Gijzen, 2004). Do đó, mật độ nuôi cá cao và việc quản lý thức ăn kém khiến cá có nguy cơ nhiễm độc ammonia. Nhiễm độc ammonia có một số tác dụng phụ trong cá bao gồm tổn thương mô, mất cân bằng hydromineral, stress, ức chế miễn dịch và stress oxy hóa. Vì vậy, cần tìm ra phương pháp để giảm thiểu tác dụng phụ của ammonia gây nhiễm độc trên cá. 

Biện pháp dinh dưỡng là một phương pháp hữu ích để tăng sức đề kháng của cá đối với việc tiếp xúc với chất độc và ngăn chặn các tác dụng phụ của chúng đối với sức khỏe cá (Hoseini, Hosseini, & Soudagar, 2012; Yonar, 2012, 2018). Do đó, một số nghiên cứu đã được tiến hành để nghiên cứu ảnh hưởng của phụ gia trong chế độ ăn đối với sức khỏe của cá theo độc tính, bởi vì các chất phụ gia có lợi cho sức khỏe tổng thể của cá và có thể được sử dụng để tăng sức mạnh của cá và do đó chống lại bất kỳ tình trạng căng thẳng nào. Bên cạnh đó, biện pháp bổ sung bằng đường ăn cũng là một phương pháp thiết thực để tăng cường sức khỏe cá so với các phương pháp khác như tiêm và ngâm. 

Cineol là một hợp chất hữu cơ tự nhiên, là một ete vòng và cũng là một monotecpenoit. Cineol được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau như: Eucalyptol, 1,8-cineol, 1,8-cineole, limonen oxit, cajeputol, 1,8-epoxy-p-menthan, 1,8-oxido-p-menthan... Cineol có mùi thơm tươi mát, hơi cay. Cineol không tan trong nước nhưng hòa toàn trong ete, etanol và cloroform. Cineol có điểm sôi là 176 °C và điểm bắt lửa là 49 °C. Cineol chiếm tỷ lệ 90% trong tinh dầu của chi Bạch Đàn, Khuynh Diệp (Eucalyptus). Nó cũng được sử dụng làm thuốc gây mê trong nuôi trồng thủy sản. Cineol có độ tinh khiết từ 99,6 tới 99,8% có thể thu được với số lượng lớn bằng chưng cất phân đoạn dầu bạch đàn.

Nghiên cứu này nhằm mục đích nghiên cứu ảnh hưởng của chế độ ăn bổ sung 1,8 ‐ cineole (cineole) trên cá chép (Cyprinus carpio) dưới độc tính của ammonia nhằm đánh giá khả năng tăng cường hệ miễn dịch trê cá của hoạt chất này. 

1,8 ‐ cinoele đối với sức đề kháng của cá

Cá được cho ăn với 4 chế độ ăn bổ sung: 0 (đối chứng), 0,1% (0.1C), 0.5% (0.5C) và 1%(1C)  cineole trong 2 tuần, trước khi tiếp xúc ammonia trong khoảng thời gian 24 giờ. Mẫu máu của cá sẽ được lấy ở trước và sau khi tiếp xúc với ammonia. 

Kết quả phân tích cho thấy rằng khi tiếp xúc với ammonia (p <0,05) đã làm tăng đáng kể nồng độ urê bên trong huyết thanh, và giảm hoạt động bổ sung huyết thanh (ACH50) và nồng độ immunoglobulin (Ig) huyết thanh của cá. Khi bổ sung Cineole  (p <0,05) đã làm tăng đáng kể hoạt tính ACH50 huyết thanh (0,1% và 0,5% mức) và tổng mức Ig (0,5%). Điều này hết sức có lợi trong sức khỏe của cá và hệ miễn dịch của cá sẽ hoạt động hữu hiệu hơn. 

Không có sự khác biệt đáng kể (p> 0,05) trong tổng số protein huyết thanh, albumin và globulin trong số các nhóm cá. Trước khi tiếp xúc với amoniac, không có sự khác biệt trong phosphatase kiềm huyết thanh (ALP), alanine transaminase (ALT), và hoạt động lysozyme giữa các phương pháp điều trị cineole. Việc điều trị 0.5C cho thấy có các hoạt động lactate dehydrogenase (LDH) và aspartate transaminase (AST) thấp nhất trước khi tiếp xúc với amoniac. Sau khi tiếp xúc với amoniac, các hoạt động LDH và ALT huyết thanh tăng lên trong tất cả các nhóm điều trị, nhưng điều trị 0.5C có hoạt tính thấp nhất. Các hoạt động ALP huyết thanh tăng sau khi tiếp xúc với amoniac trong nhóm 1C. Cho thấy rằng cineole đã kích thích các phản ứng sinh hóa bên trong cá một cách mạnh mẽ khi gặp yếu tố bất lợi từ môi trường bên ngoài.

Kết quả nghiên cứu của Ali Taheri Mirghaed và cộng sự 2018 đã thấy rằng tiếp xúc với amoniac làm tăng hoạt động LDH, ALP, AST và ALT huyết thanh và giảm đáp ứng miễn dịch, là dấu hiệu của tổn thương mô và ức chế miễn dịch. Khi bổ sung  0,5% của 1,8 ‐ cinoele đã giúp cá có khả năng ngăn chặn tác dụng phụ của nhiễm độc amoniac trong cá chép cũng như các đối tượng nuôi khác. Điều này là hết sức có lợi trong sức khỏe của cá, giúp đàn cá của người nuôi tăng cường được tỷ lệ sống trong điều kiện thời tiết bất lợi.