Kỹ Thuật Làm Chuồng Heo Trong Mô Hình Nuôi Heo Không Tắm

Chăn nuôi heo tại Bến Tre đang phát triển rộng khắp ở nhiều nơi trong tỉnh và mang lại hiệu quả kinh tế rất cao cho bà con nông dân. Mặc dù việc thu gom và xử lý chất thải trong chăn nuôi vẫn được người chăn nuôi thực hiện triệt để, đồng bộ bằng biện pháp xây dựng hầm ủ Biogas. Điều này góp phần cho ngành chăn nuôi mang tính bền vững hơn. Tuy nhiên, một số nơi bà con nhận thấy vẫn còn nhiều khó khăn, trở ngại như bệnh tật phát sinh, chi phí đầu tư cao trong thiết kế xây dựng hầm Biogas, điện, nước, công chăm sóc ...  
Qua tìm hiểu, bà con nông dân thấy ở một số nơi đã và đang sử dụng chế phẩm sinh học Balasa N01 (của tác giả Nguyễn Khắc Tuấn, giảng viên Trường Đại học Nông nghiệp 1 Hà Nội) để xử lý mùi hôi của chất độn chuồng trong chăn nuôi gà và mang lại hiệu quả rất cao. Vì vậy, một số bà con chăn nuôi heo đã có ý tưởng thực hiện mô hình xử lý chất thải nhằm giảm mùi hôi trong chăn nuôi heo. 
Để hiểu rõ hơn về lợi ích và hiệu quả của sản phẩm Balasa N01. Đồng thời nhằm giúp cho nhiều hộ chăn nuôi ứng dụng chế phẩm vi sinh này đúng quy trình và đạt kết quả tốt, hạn chế ô nhiễm môi trường, chúng tôi xin có một vài thông tin về chế phẩm vi sinh Balasa N01 như sau: 
I. Về lợi ích khi sử dụng chế phẩm để xử lý chất lót nền chuồng:

- Làm tiêu hết phân: do đó mùi hôi thối, khí độc trong chuồng nuôi hầu như không còn, tạo môi trường sống tốt không ô nhiễm.  - Cải thiện môi trường sống cho người lao động.
- Tạo cơ hội phát triển chăn nuôi ngay ở nơi dân cư đông đúc.- Giảm rõ rệt tỷ lệ mắc bệnh, đặc biệt là bệnh tiêu chảy và bệnh hen suyễn. Vì vậy, giảm công và chi phí thuốc trong việc chữa trị con vật bị bệnh.
- Khi heo con núm trên đệm lót sẽ giúp cho heo con ấm hơn, khỏe mạnh, ít bị bệnh và giúp tăng trưởng tốt sau này.- Giảm được công việc nặng nhọc trong việc thường xuyên tắm rửa, quét chuồng.
- Chi phí chung (công, điện, nước) sẽ ít hơn nên thu nhập tăng lên.     
II. Diện tích, vật liệu xây dựng và cấu trúc chuồng:

Diện tích chuồng không lớn hơn 20 m2 và không nhỏ hơn 10 m2. Tuy nhiên, qua nghiên cứu diện tích 20m2 nuôi khoảng 15 đầu heo thịt là hợp lý nhất.- Cấu trúc chuồng hở, mái kép.
- Khi xây mới nền chuồng đất nện chặt, không láng xi măng. Nếu là chuồng cũ cải tạo thì nền xi măng có thể giữ nguyên nhưng phải đục lỗ, mỗi lỗ 4 cm, cứ cách 30 cm đục 1 lỗ hoặc là phá nền cũ để tạo nền chuồng mới.- Thiết kế hệ thống phun nước làm mát và giữ độ ẩm đệm lót.
- Máng ăn và vòi uống nước tự động đặt ở 2 phía đối nhau để giúp heo tăng sự vận động làm đảo trộn chất độn có lợi cho lên men.- Máng ăn cao hơn bề mặt đệm lót trên dưới 20 cm để tránh chất độn rơi vào thức ăn.
- Xây máng hứng nước dưới vòi nước tự động để tránh nước chảy vào đệm lót.

III. Cách làm đệm lót lên men:

1. Các loại đệm lót lên men: 
Đệm lót lên men gồm 3 loại:- Loại đệm lót dưới mặt đất: Đào sâu xuống dưới đất đạt độ sâu bằng độ dầy của đệm lót. Sau đó xây tường cao bình thường.
- Loại đệm lót nổi trên mặt đất: Xây tường cao bằng độ dầy của đệm lót. Sau đó xây tường cao bình thường.- Loại đệm lót nửa dưới mặt đất: Đào xuống dưới đất chỉ cần độ sâu bằng một nửa của độ dầy đệm lót, phân nửa còn lại xây tường. Sau đó xây tường cao bình thường.
Vận dụng tùy thuộc vào chuồng trại được cải tạo hay xây dựng mới, nhưng quan trọng nhất là phụ thuộc vào địa thế đất cao hay thấp so với mực nước ở bên ngoài lúc cao nhất. Phải đảm bảo đệm lót luôn khô ráo, không bị ngấm nước từ bên ngoài vào làm hỏng. 
2. Độ dầy đệm lót chuồng:

Độ dầy đệm lót thường trong khoảng 50-70 cm, Chú ý:- Độ dầy của đệm lót thường giảm thấp do bị nén khi lên men nên khi làm mới thường người ta tăng thêm độ dầy lên 20%. Ví dụ: nếu cần độ dầy đệm lót là 60 cm thì khi làm phải tăng độ dầy thêm 12 cm nữa.
-  Cần chú ý bổ sung đệm lót vào mỗi lứa nuôi nếu bị sụt giảm độ cao. 
3. Nguyên liệu làm chất độn:

 Các nguyên liệu có độ xơ cao, có độ trơ cứng không dễ bị làm mềm nhũn và có lượng chất dinh dưỡng nhất định, không độc, không gây kích thích. Tốt nhất là mùn cưa, vỏ bào sau đến theo thứ tự là vỏ lạc, lõi bắp, trấu, thân cây bắp nghiền, vỏ hạt bông, thân cây bông. Các loại nguyên liệu như vỏ lạc, lõi bắp, thân cây bắp, vỏ hạt bông cần phải nghiền để có kích thước 3-5 mm. 
4. Phương pháp làm:

Để làm cho 20m2 nền chuồng có đệm lót dầy 60cm. 
Nguyên liệu:- Trấu và mùn cưa: Số lượng đảm bảo rải đủ độ dầy 60cm.
-  Bột bắp hoặc cám gạo: 15 kg.- Chế phẩm Balasa N01: 2 kg (Sản phẩm nghiên cứu của Trường Đại học Nông Nghiệp I Hà Nội đã được đăng ký sản xuất, lưu hành và được phân phối bởi Công ty Tam Nông, tại Bến Tre liên hệ số điện thoại 0937.133.533).
 Công việc chuẩn bị:
 Cách chế 200 lít dịch men: Cho 1 kg men gốc và 10 kg bột bắp vào thùng sau đó cho thêm 200 lít nước sạch khuấy đều và đậy kín. Để ở chỗ ấm trong thời gian trên 24 giờ là có thể dùng được, mùa đông có thể kéo dài đến 2 ngày. Chế dịch men phải làm  trước 1-2 ngày.
Cách xử lý bột bắp: Lấy khoảng 2 lít dịch men đã làm trước đó cho vào 5 kg bột bắp còn lại, xoa cho ẩm đều sau đó để ở chỗ ấm.

Cách làm đệm lót: 
Bước 1: Rải lớp chất trấu dầy 30 cm.Bước 2: Dùng vòi phun nước sạch (phun như mưa) lên lớp trấu cho đến khi đạt độ ẩm 40% (bốc một nắm trấu trên tay quan sát thấy trấu thấm nước, bóp chặt không thấy nước làm ướt tay là được). Chú ý khi phun nước phải dùng cào đảo để cho trấu ẩm đều và làm phẳng mặt.
Bước 3: Tưới đều 100 lít dịch men, sau đó rải đều một phần bã bắp có trong dịch men lên trên mặt lớp trấu.Bước 4: Tiếp tục rải lớp mùn cưa dầy 30 cm lên trên lớp trấu.
Bước 5: Phun nước sạch đều lên trên mặt đến khi đạt độ ẩm khoảng 20%.Chú ý: Khi phun nước phải dùng cào đảo để cho mùn cưa ẩm đều. Thử bằng cách: Quan sát thấy mùn cưa thấm nước trở nên sẫm màu, sau đó lấy một nắm mùn cưa bóp mạnh có cảm giác nước hơi thấm ướt ra tay nhưng hạt mùn cưa vẫn tơi rời là được.
Bước 6: Rải đều 5 kg bột bắp đã xử lý lên trên mặt lớp mùn cưa.Bước 7: Tưới đều 100 lít dịch men còn lại lên lớp mùn cưa sau đó rắc đều hết phần bã bắp còn lại lên mặt lớp mùn cưa.
Bước 8: Lấy tay xoa đều lên toàn bộ bề mặt lớp mùn cưa.Bước 9: Đậy kín toàn bộ bề mặt bằng bạt hoặc bằng ny-lon.
Bước 10: để cho lớp chất đệm tự lên men. Thời gian lên men tuỳ thuộc vào thời tiết, nhiệt độ bên ngoài. 
Mùa mưa: Sau khi làm xong đệm lót có thể thả heo vào ngay vì trời lạnh sự lên men chậm do vậy tận dụng nhiệt độ của heo để làm tăng lên men. 
Mùa khô: vào 1-2 ngày đầu lớp đệm lót đã lên men mạnh đạt nhiệt độ trên 40 độ C, dưới độ sâu 30 cm có thể đạt nhiệt độ 70 độ C nhưng duy trì trong thời gian ngắn. Sau vài ngày nhiệt độ hạ dần. Bới sâu xuống 30 cm nhiệt độ khoảng 40 độ C, không còn mùi nguyên liệu, có mùi thơm rượu nhẹ đặc trưng là có thể dùng được. 
IV. Thời gian sử dụng đệm lót:

Thời gian sử dụng đệm lót có thể duy trì trong thời gian vài năm. Nếu thực hiện tốt vấn đề quản lý và bảo dưỡng như đã nêu ở trên có thể duy trì thời gian sử dụng trên 6 năm. Tuy nhiên, chúng ta chỉ sử dụng khoảng 1-2 lứa nuôi. Sau đó, chúng ta cào hốt ra làm phân bón cho cây trồng rất hiệu quả. 
Chúc bà con thực hiện thành công và chăn nuôi hiệu quả.