Mở hướng cho cá chình

Ở Việt Nam nghề nuôi cá chình đang ở bước khởi đầu. Một trong những vấn đề khó khăn nhất hiện nay là nguồn giống. Việc nghiên cứu thử nghiệm nhằm mục tiêu hoàn thiện quy trình công nghệ ươm giống và nuôi thương phẩm cá chình theo hình thức công nghiệp đạt năng suất cao đang được các viện, trường thực hiện, mở ra triển vọng cho nghề này

Nuôi cá chình cho hiệu quả kinh tế cao   Ảnh: Phan Thanh Cường 

Thách thức về giống

Trên thế giới hiện nay, nghề nuôi cá chình phát triển mạnh nhất tại Nhật Bản, Đài Loan, Hàn Quốc, Trung Quốc. Các nước khác sản lượng nuôi không đáng kể. Việt Nam là nước nuôi cá chình còn khiêm tốn, bắt đầu nuôi cá chình từ thâp niên 90 trở lại đây. Hiện tại sản lượng cá chình nuôi thương phẩm của Việt Nam chỉ được vài nghìn tấn năm.

Cá chình có giá trị dinh dưỡng cao, được nhiều người ưa chuộng. Tuy nhiên, nghề nuôi cá chình ngày càng gặp nhiều khó khăn vì nguồn cá giống tự nhiên ngày một cạn kiệt. Do đặc điểm sinh sản đặc biệt của cá chình nên hiện chưa có nơi nào trên thế giới sản xuất thành công giống cá chình nhân tạo, đáp ứng nhu cầu nuôi thương mại. Hầu hết nguồn giống hiện tại đều dựa vào đánh bắt tự nhiên với số lượng hạn chế nên sản lượng cá chình nuôi trên thế giới ngày càng giảm sút.

Việt Nam có nhiều tiềm năng và lợi thế để trở thành một trong những quốc gia có sản lượng cá chình hàng đầu thế giới, nhờ có điều kiện khí hậu và nguồn nước rất thuận lợi. Tuy nhiên, ngoài các thách thức về công nghệ, thức ăn, môi trường, dịch bệnh, quy mô sản xuất… thì con giống cũng là vấn đề khó khăn nhất của việc phát triển nghề này ở nước ta. Do nguồn giống cá chình hiện nay hoàn toàn phụ thuộc vào khai thác tự nhiên. Hình thức khai thác giống của ngư dân nước ta mang tính thủ công, lạc hậu và nhiều hình thức mang tính hủy diệt như dùng hóa chất, thuốc nổ, xung điện… nên nguồn lợi giống cá chình ngày càng sụt giảm, chất lượng con giống không đảm bảo.

Triển vọng nuôi công nghiệp

Trong năm 2017, nhóm nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản III do ThS Hoàng Văn Duật dẫn đầu đã thực hiện Đề tài: “Hoàn thiện công nghệ ươm giống và nuôi thương phẩm cá chình hoa (Anguilla marmorata) theo hình thức công nghiệp” nhằm mục tiêu hoàn thiện quy trình công nghệ ươm giống và nuôi thương phẩm cá chình theo hình thức công nghiệp đạt năng suất cao, sản phẩm đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Đề tài đã thu được một số kết quả nhất định trong việc giải quyết kỹ thuật ươm cá chình bột trắng lên thành cá giống, chủ động tạo ra một số lượng cá giống cung cấp cho thị trường, mở đầu cho giai đoạn phát triển mới của nghề nuôi cá chình.

Mô hình ươm giống với quy mô gia đình được áp dụng tại các trang trại ươm giống ở các tỉnh có nguồn cá chình bột trắng phong phú là Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa và các tỉnh có nhu cầu lớn tiêu thụ cá giống là Bạc Liêu, Sóc Trăng. Mô hình nuôi quy mô công nghiệp hiện đại trong nhà xưởng với hệ thống lọc sinh học tuần hoàn đòi hỏi phải đầu tư lớn, yêu cầu trình độ kỹ thuật vận hành cao được chuyển giao cho một số công ty nuôi thủy sản áp dụng.

Kết quả của dự án mở ra khả năng cung cấp số lượng lớn cá giống chất lượng cao cho nuôi thương phẩm, giúp nghề nuôi cá chình tận dụng tối đa nguồn lợi giống khai thác từ tự nhiên. Công nghệ mới với hệ thống nuôi tuần hoàn, năng suất cao, bổ sung ôxy nguyên chất, sử dụng thức ăn công nghiệp, kiểm soát môi trường và dịch bệnh sẽ làm tăng lòng tin của các nhà đầu tư, mở ra hướng mới góp phần thúc đẩy nghề nuôi cá chình theo hướng công nghiệp, hiện đại.

Một tín hiệu vui khác, đầu năm 2018, Trung tâm Giống hải sản cấp I (Sở NN&PTNT Ninh Thuận) đã xây dựng kế hoạch sản xuất dịch vụ giống cá chình năm 2018 với mục tiêu đa dạng đối tượng nuôi nước ngọt có giá trị kinh tế cao; Tạo ra giống cá chình hoa đạt chất lượng phục vụ phát triển nghề nuôi cá chình hoa trên cả nước. Từ đầu tháng 1/2018, Trại thực nghiệm giống thủy sản Tân Hải đã triển khai ương nuôi giống cá chình hoa, bắt đầu từ giai đoạn giống chình bạch tử (chình lá), với số lượng 100.000 con giống. Qua 2 tháng ương nuôi, với quy trình ương kết hợp bể xi măng và ao đất, chình giống đang phát triển tốt, ước tỷ lệ sống đạt 80%.

Chương trình sản xuất dịch vụ giống cá chình năm 2018 của Trung tâm Giống hải sản cấp I là một định hướng mới, là động lực thúc đẩy cho nghề nuôi cá nước ngọt trong tỉnh, khai thông tiềm năng, đáp ứng thêm nhu cầu con giống và nuôi thương phẩm của các hộ nuôi trong và ngoài tỉnh.

>> Một quyết định thành bại cho người nuôi thủy sản nói chung, cá chình nói riêng là do chọn con giống, nếu chọn phải giống kém chất lượng tỷ lệ sống thấp, tăng giá thành cho vụ nuôi, hiệu quả đầu tư lợi nhuận kém, ảnh hưởng nhiều đến vụ nuôi.