Một số yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng tinh dịch gà Hồ

Gà Hồ có nguồn gốc từ làng Hồ, Thuận Thành, Bắc Ninh. Đây là một trong những giống gà đặc biệt quý hiếm của nước ta và được mệnh danh là “Gà tiến vua”.

Cùng với đặc điểm chung của các giống vật nuôi nội địa, gà Hồ có một số đặc tính quý như thích nghi tốt với điều kiện khí hậu Việt Nam, ít bệnh tật, trọng lượng trưởng thành cao và chất lượng thịt thơm ngon. Tuy nhiên trong những năm vừa qua, số lượng gà Hồ khá hạn chế, thậm chí có những năm rơi vào tình trạng nguy hiểm cần bảo tồn. Nguyên nhân sâu xa của vấn đề trên là do thời gian thành thục về tính của gà Hồ dài và khả năng sinh sản, ấp nở thấp. Theo số liệu của NCS Nguyễn Văn Duy tỷ lệ (2013) số trứng/mái/năm thấp (50,4 quả), đặc biệt, tỷ lệ trứng có phôi thấp (73,8%). Một trong những biện pháp tốt nhất nhằm cải thiện tỷ lệ thụ tinh là sử dụng phương pháp thụ tinh nhân tạo. Phương pháp này khắc phục được nhược điểm của gà Hồ chân to, lông đuôi ngắn, trọng lượng cơ thể cao nên đạp mái kém, tỉ lệ trứng có phôi từ phối giống tự nhiên thấp. Nhóm nghiên cứu của Khoa Chăn nuôi đã có đề tài về chất lượng tinh dịch gà Hồ và một số yếu tố ảnh hưởng để nâng cao hiệu quả thụ tinh nhân tạo.

Vật liệu nghiên cứu là 3 con trống gà Hồ 9-10 tháng tuổi, khỏe mạnh, ngực rộng, mắt sáng, chân đùi to được nuôi tại trại gà, Khoa Chăn nuôi, chất lượng tinh được đánh giá tại phòng thí nghiệm Bộ môn Di truyền giống gia súc.

Gà trống được nuôi nhốt riêng trên nền rải trấu, ngày ăn 2 lần, thức ăn là cám phối trộn hỗn hợp với ngô, cám gạo, rau chuối… theo tỉ lệ thích hợp. Các chế độ vệ sinh và vacxin được kiếm soát định kỳ.

Huấn luyện lấy tinh vào các buổi chiều từ 14-16 giờ, cách ly với gà mái ít nhất 3 ngày trước khi khai thác tinh dùng cho thụ tinh nhân tạo. Trước khi lấy tinh khoảng 3 tiếng cần dừng cho ăn uống để đảm bảo tinh không bị nhiễm phân, cắt lông vũ và vệ sinh vùng hậu môn, chuẩn bị sẵn ống eppendofit để hứng tinh bởi thời gian matxa để gà trống có phản xạ xuất tinh tương đối ngắn.

Trung bình mỗi lần khai thác, thể tích tinh gà Hồ thu được 0,63ml (dao động từ 0,2- 1,2ml) tương đương với một số kết quả nghiên cứu khác. Nồng độ tinh trùng của gà Hồ thu được 950,6 triệu tinh trùng/ml, hoạt lực tinh là 57,5% tương đương với kết quả trên gà Ri. Độ PH của tinh dịch gà Hồ là 7,2, màu sắc tinh dịch thu được trung bình 2,3, như vậy màu này ở mức giữa trắng đục và trắng sữa. Nhìn chung kết quả màu sức tinh dịch gà Hồ tốt, kết quả trung bình về mức hoạt động của tinh trùng là mạnh tạo sóng tinh trùng chậm và vừa.

Nghiên cứu cũng cho thấy, chất lượng tinh dịch gà Hồ nếu được khai thác theo chế độ cách nhật sẽ cao hơn chế độ khai thác hàng ngày, cần huấn luyện lấy tinh ít nhất là 10 ngày.  Hoạt lực tăng từ 53,67% (khai thác liên tục) lên 65,17% (khai thác cách nhật), ngoại trừ chỉ tiêu thể tích tinh dịch.

Nếu tinh dịch sau khi khai thác xong được để trong môi trường bảo quản lạnh 4 – 10ºC hoạt lực tinh trùng sẽ cao hơn (P<0,05), và đặc biệt sẽ lâu chết hơn nếu để ở môi trường nhiệt độ thường. Kết quả so sánh hoạt lực tinh trùng giữa pha loãng và không pha loãng chưa thấy sự sai khác có ý nghĩa thống kê nhưng kết quả khi được pha loãng thì có xu hướng cao hơn nếu để tinh nguyên.

Nghiên cứu này có ý nghĩa rất lớn trong việc giải quyết vấn đề thụ tinh nhân tạo ở gà Hồ, nâng cao chất lượng tinh dịch để cho ra những con giống khỏe mạnh, năng suất cao, thuận lợi hơn trong quá trình chăn nuôi.