Nuôi Tôm Thẻ Chân Trắng Trên Cát Nhiều Hệ Lụy

Nuôi tôm thẻ chân trắng trên cát ở Quảng Nam trong nhiều năm qua đã khai thác được tiềm năng, lợi thế vốn có của địa phương. Tuy nhiên, do người dân chủ yếu thả nuôi tự phát, chưa được quy hoạch, thiếu kiểm soát quá trình thả nuôi nên đã gây ra nhiều hệ lụy.

Do không đầu tư hệ thống xử lý nước thải, nuôi tôm thẻ chân trắng trên cát đã gây ô nhiễm tại nhiều vùng nuôi.

Mở rộng diện tích

Những năm qua, trong khi tại nhiều địa phương ven biển của tỉnh nuôi tôm thẻ chân trắng tại vùng triều áp dụng 2 vụ/năm thì nuôi tôm thẻ chân trắng trên cát lại được tiến hành quanh năm (3 - 4 vụ/năm). Nhờ thâm canh và đầu tư đồng bộ hệ thống ao nuôi, nghề này mang lại lợi nhuận lớn hơn so với nuôi tôm trên vùng triều. Hiện ở các địa phương, người dân đang tiếp tục mở rộng diện tích nuôi tôm trên cát. Theo thống kê, diện tích thả nuôi tôm thẻ chân trắng trên cát tại huyện Thăng Bình là 80 ha. Tuy nhiên đây chưa phải là con số cuối cùng, bởi vào thời điểm này, ngoài việc mở rộng diện tích thả nuôi của người dân địa phương, nhiều hộ dân từ các tỉnh lân cận mà nhiều nhất là Quảng Ngãi cũng đến thuê lại diện tích của người dân trong vùng và đầu tư thả nuôi.

Nuôi tôm trên cát ven biển tại Quảng Nam bắt đầu từ năm 2005. Lúc này, diện tích thả nuôi là 5,5 ha với đối tượng nuôi là tôm sú không đem lại hiệu quả kinh tế cao bởi năng suất đạt thấp. Năm 2007, nuôi tôm thẻ chân trắng trên cát bắt đầu du nhập vào Quảng Nam. Hiện tại, diện tích thả nuôi này trên địa bàn tỉnh là 300 ha, tập trung chủ yếu tại huyện Núi Thành (212 ha) và huyện Thăng Bình (80 ha). Theo tìm hiểu của chúng tôi, nuôi tôm thẻ chân trắng trên cát đem lại hiệu quả kinh tế cao, giải quyết nhiều việc làm cho lao động, tuy nhiên việc thả nuôi không đúng quy hoạch cũng phát sinh nhiều hệ lụy.

Trước khi UBND tỉnh có Quyết định 1514/ QĐ-UBND (ngày 11.5.2009) cho phép các xã ven biển huyện Thăng Bình nuôi tôm thẻ chân trắng trên cát tạm thời với tổng diện tích là 52 ha (Bình Nam 5 ha, Bình Hải 47 ha) trong thời hạn 3 năm, nhiều người dân đã tự tiện thuê máy, đào ao nuôi tôm trái phép. Trong khi chính quyền địa phương chưa quyết liệt ngăn chặn thì nhiều diện tích rừng phòng hộ ven biển bị triệt hạ. Hệ lụy là việc xói lở bờ biển xảy ra càng nghiêm trọng ở khu vực này.

Ô nhiễm nguồn nước

Hiện tượng nhiễm mặn đã xuất hiện phổ biến và gây rất nhiều trở ngại trong sinh hoạt của người dân tại các khu vực nuôi tôm thẻ trên cát trên địa bàn tỉnh. Nhiều hộ dân tại các thôn của xã Bình Hải cho rằng nguồn nước ngầm ở địa phương đang bị cạn kiệt, người dân thiếu nước ngọt sinh hoạt do nguồn nước xung quanh đã bị nhiễm mặn và ô nhiễm nghiêm trọng. Theo tìm hiểu của chúng tôi, do việc nuôi tôm thẻ chân trắng trên cát trên địa bàn tỉnh chưa được quy hoạch cụ thể (huyện Núi Thành và Duy Xuyên) hoặc do quản lý kém của chính quyền địa phương sau khi có quy hoạch tạm thời (huyện Thăng Bình) nên việc nuôi tôm tràn lan, không có hệ thống nước thải cho từng cụm vùng đã khiến cho nước mặn và đặc biệt là chất thải gây ô nhiễm thấm sâu vào các khu dân cư gây nên hiện tượng nước sinh hoạt bị ô nhiễm không thể dùng được. “Việc xả nước thải sau khi nuôi tôm tùy tiện vào các khu dân cư đã ảnh hưởng đến nguồn nước sinh hoạt của người dân. Nguy hiểm hơn, từ hỗn hợp các hóa chất nuôi tôm chưa qua xử lý, nguồn nước sinh hoạt của người dân đã bị ô nhiễm nghiêm trọng. Với lực lượng mỏng của địa phương, chúng tôi khó kiểm soát quá trình thả nuôi của người dân” - ông Hồ Thanh Tư, Chủ tịch UBND xã Bình Hải cho biết.

Trong khi tại huyện Thăng Bình, các hộ nuôi tôm thẻ chân trắng trên cát xả nước thải vào khu vực sinh hoạt của người dân thì ở huyện Núi Thành, các hộ nuôi lại thải nguồn nước ô nhiễm trực tiếp vào các vùng triều thuộc hệ thống sông Trường Giang. Lâu nay, dịch bệnh trên tôm nuôi do nguồn nước tại các vùng triều trên địa bàn huyện Núi Thành ô nhiễm thường xuyên xảy ra. Ông Ngô Tấn, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT kiêm Chi cục trưởng, Chi cục Nuôi trồng thủy sản Quảng Nam cho biết, điều cần thiết là phải quản lý chặt chẽ đối với các diện tích nuôi tôm thẻ chân trắng trên cát tại các địa phương ven biển. Cần kiên quyết xử lý, giải tỏa các ao nuôi trong khu dân cư, nuôi trái phép ngoài vùng quy hoạch, nuôi không đảm bảo các quy định như không có hệ thống xử lý nước thải, xả nước thải không qua xử lý ra bên ngoài.

Theo định hướng phát triển kinh tế - xã hội, Quảng Nam luôn chú trọng phát triển bền vững. Để giảm bớt những tác động xấu, những nguy hại không cần thiết, thiết nghĩ đã đến lúc cần có quy hoạch, định hướng và các giải pháp sát sườn cho mô hình nuôi tôm thẻ chân trắng trên cát vốn chiếm diện tích không ít trên địa bàn tỉnh.