Thái Lan tiêu thụ cá tra lớn nhất trong khối ASEAN

Việc nâng chiết khấu và các khoản chi phí phát sinh sẽ "ăn" vào giá bán khiến thủy sản bày bán tại siêu thị trở nên đắt đỏ hơn.

Theo phản ánh của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), mặc dù đã nhận thấy tầm quan trọng và tiềm năng của thị trường nội địa với hơn 90 triệu dân, dân số thành thị chiếm hơn 33%, trong 5 năm trở lại đây, các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam tăng dần tỷ trọng hàng tiêu thụ trong nước.

Tuy nhiên, để có mặt và trụ lại tại các siêu thị thì thì điều kiện không dễ dàng gì.

Theo đó, hàng năm, các siêu thị liên tục đòi tăng mức chiết khấu và ép buộc nhiều khoản chi phí “có tên” hay “không tên” trong thỏa thuận thương mại.Trong quý III/2015, giá trị xuất khẩu (XK) cá tra sang ASEAN đạt 32 triệu USD, tăng 5,2% so với quý III/2014.

Tính đến hết tháng 9/2015, tổng giá trị XK sang thị trường này đạt 101,3 triệu USD, giảm 1,3% so với cùng kỳ năm ngoái.

Trong đó, 3 thị trường XK lớn nhất trong khối chỉ có Thái Lan giá trị XK tăng gần 5%, Singapore giảm 5,5% và Philipines giảm 2,2% so với cùng kỳ năm 2014.

Theo số liệu thống kê của Hiệp hội Thực phẩm đông lạnh Thái Lan (TFFA), hiện Việt Nam là nguồn cung lớn thứ 2 (sau Đài Loan) các sản phẩm cá.

Trong nửa đầu năm nay, giá trị nhập khẩu (NK) nhóm thủy sản này tăng mạnh hơn 36,5% so với cùng kỳ năm trước.

Trong đó, nhóm sản phẩm cá nguyên con, đông lạnh có giá trị NK lớn nhất, chiếm tới 66,8% tổng giá trị NK thủy sản.

Cá tra và cá da trơn phile đông lạnh là sản phẩm NK nhiều nhất trong nhóm cá đông lạnh NK của Thái Lan.

Tuy nhiên, cá tra Việt Nam cũng đang bị cạnh tranh với sản phẩm cá alaska pollack, cá cod, cá rô phi tại thị trường Thái Lan vì giá trị NK các sản phẩm này của Thái Lan trong quý I/2015 tăng 34-50% so với cuối năm 2014.

Tuy nhiên, trong cơ cấu NK nhóm cá tươi, ướp lạnh (HS 0304) thì cá tra, cá da trơn vẫn có giá trị NK lớn thứ 2, giá trị NK giảm nhẹ 5% so với quý IV/2014.

Tính đến hết tháng 9/2015, ASEAN vẫn khẳng định vị trí là thị trường XK quan trọng của cá tra Việt Nam, tuy nhiên, giá trị XK giảm dần một phần do các doanh nghiệp XK Việt Nam chủ động giảm XK sang Thái Lan và tăng tỷ trọng sang thị trường Trung Quốc.

Trước tình hình này, VASEP dự báo nhu cầu tiêu thụ cá tra sang ASEAN không tăng hơn so với cùng kỳ nên có thể giá trị XK sang khu vực này năm 2015 giảm 3-5% so với năm ngoái.

Các doanh nghiệp cho hay, khó khăn trong việc phát triển phân phối thủy sản đông lạnh tại thị trường trong nước là mức chiết khấu cho các hệ thống siêu thị rất cao và đều tăng hàng năm, doanh nghiệp nào không chấp nhận thì bị dọa cắt hợp đồng cung cấp hàng.

Đối với các siêu thị trong nước mức chiết khấu vẫn ở mức “dễ chịu”, cao nhất là 10%, nhưng đối với các siêu thị nước ngoài, mức chiết khấu còn cao hơn nhiều, từ 10% trở lên, thậm chí lên tới 25%/doanh thu.

Hơn nữa, có những khoản chiết khấu tại các siêu thị nước ngoài mới nghe đã thấy vô lý như: Chi phí tháng cho thương lượng chung; chi phí tháng tập hợp đơn hàng; chi phí tháng cho tối ưu hóa phân phối sản phẩm trong mạng lưới các cửa hàng; chi phí cho việc dùng thử sản phẩm (mặc dù doanh nghiệp đã có chương trình với chi phí riêng)…

Mỗi khoản chiết khấu 1-2% tương đương với số tiền 100-200 triệu (nếu doanh số của doanh nghiệp 10 tỷ/năm).

Cứ mỗi năm lại xuất hiện thêm một vài khoản chiết khấu “trời ơi” mới với những cái tên nghe rất “mỹ miều” từ “trên trời rơi xuống” - thông tin từ VASEP cho biết.

Mới đây, một số siêu thị nước ngoài gửi đề nghị tới các doanh nghiệp thủy sản tăng mức chiết khấu từ 0,75-1,2% bổ sung cho hợp đồng đã ký năm 2015, điều này bất hợp lý gây bức xúc cho các doanh nghiệp vì việc tăng mức chiết khấu này sẽ làm cho giá bán tăng theo.

Hiện nay các siêu thị thường xây dựng biểu giá bán lẻ cao hơn từ 20-35% so với giá bán của nhà cung cấp, cùng với việc “đè” doanh nghiệp để “lấy thêm” phần chiết khấu 10-25% đã làm cho giá bán của nhiều loại sản phẩm thủy sản bày bán trong siêu thị cao hơn so với các kênh bán lẻ, phân phối khác như: chợ, đại lý và người tiêu dùng cuối cùng chính là người phải trả khoản chênh lệch này.

Theo quy hoạch của Bộ Công Thương, lĩnh vực bán lẻ sẽ tăng trưởng bình quân 19-20%/năm trong giai đoạn 2011-2015 và 20-21%/năm từ năm 2016 đến năm 2020.

Dự kiến, năm 2020 cả nước sẽ có khoảng 1.300 siêu thị, 180 trung tâm thương mại.

Số lượng các siêu thị, trung tâm thương mại đang “mọc lên như nấm”, nhất là khi Hiệp định TPP tới đây sẽ được ký kết, tuy nhiên, với những điều khoản phía siêu thị đưa ra, trong đó, mức chiết khấu mỗi năm một cao thì con đường để đưa sản phẩm thủy sản vào siêu thị để đến tay người tiêu dùng vẫn vô cùng gian nan.