Tỉ đô từ trấu, thật không?

Sản lượng lúa Việt Nam năm 2015 đạt 45 triệu tấn, 20% số đó là vỏ trấu, như vậy hoạt động xay xát lúa tạo ra 9 triệu tấn trấu.

Trấu ngày nay không còn đổ đi hay dùng đốt lò gạch như xưa nữa. Củi trấu, viên trấu, than trấu phân bón biochar, lò hơi đốt trấu… đã tạo ra một lớp “anh hùng trấu”, “tỉ phú trấu”, “vua trấu” mới. Lúc sản lượng lúa cao, trấu được thu mua với giá 600.000 đồng/tấn tại nhà máy xay xát. Khi sản lượng thấp hơn, trấu thành hàng hiếm, giá lên tới 1.000.000 đồng/tấn.

Nếu lấy giá trấu là 600.000 đồng/tấn nhân với 9 triệu tấn trấu thì mỗi năm nước ta có 5.400 tỉ đồng tiền trấu, theo tỷ giá hiện nay quy ra thành 240 triệu đô la Mỹ. Trong khi kim ngạch xuất khẩu gạo Việt Nam năm 2015 đạt 2,68 tỉ đô la Mỹ giá FOB. Vậy trị giá trấu gần bằng 10% xuất khẩu gạo rồi.

Không dừng lại ở đó, phận tro trấu thêm một lần đổi đời nữa để thành vàng. Ấy là không phải nói đến chuyện sản xuất điện từ trấu như có người từng bàn. Điện trấu nếu làm ra có giá thành mỗi kWh tới 9 cent, trong khi EVN mua thủy điện với giá khoảng 4 cent, nhiệt điện với giá khoảng 6 cent, phong điện với giá 7,8 cent, nên điện trấu không khả thi.

Ở đây là nói đến chuyện sản xuất tro trấu thành silica vô định hình dùng trong công nghiệp luyện kim, hút ẩm, sản xuất gốm sứ, vật liệu chịu lửa, bê tông mác cao, lốp xe, sơn, hydrogel, pin mặt trời… Mỗi tấn trấu có thể cho ra 200 ký silica, như vậy 9 triệu tấn trấu cho ra 1,8 triệu tấn silica.

Silica vô định hình trên thị trường thế giới có giá rất đa dạng, từ vài chục cho tới vài ngàn đô la mỗi tấn, tùy theo chất lượng silica. Silica cho luyện kim có giá 500 đô la/tấn, 1,8 triệu tấn silica cho ra 900 triệu đô la. 1,8 triệu tấn silica chất lượng cao hơn nữa để làm lốp xe có giá 3,6 tỉ đô la. Còn loại silica vô định hình chất lượng cực cao để sản xuất pin mặt trời có giá 1.500 đô la/tấn, nghĩa là 1,8 triệu tấn silica có giá 27 tỉ đô la.

Vấn đề là có những công nghệ cao đến đâu để đốt vỏ trấu thu được silica vô định hình chất lượng cao là của những nhà khoa học. Đã có những cuộc “dạm ngõ” như vậy giữa những người làm trấu và những người phát triển công nghệ, như tại hội thảo “Năng lượng trấu và silica” được tổ chức ngày 21-10 ở TPHCM, khi công ty Nga Rice High Technology (RHT) giới thiệu công nghệ đốt vỏ trấu đặc biệt có thể thu silica có độ tinh khiết 98,5%.

Đầu ra cho silica không thiếu, có thể bán thẳng ra thị trường nước ngoài, hoặc cung cấp ngay cho các công ty trong nước như Tập đoàn sơn KOVA. PSG.TS. Nguyễn Thị Hòe, Chủ tịch Tập đoàn sơn KOVA cho biết các mặt hàng sơn tự làm sạch, sơn chống cháy, sơn diệt khuẩn của KOVA đang bán rất chạy ở Singapore, Malaysia đều dùng silica. KOVA nhập silica ở nước ngoài để sản xuất, nhưng nếu tự làm bằng tro trấu thì giá thành có thể giảm xuống một nửa.