Ủ rơm cuộn làm thức ăn cho bò

Để đảm bảo nguồn thức ăn chăn nuôi bò lúc khan hiếm thức ăn tươi ngoài đồng, rơm trở thành nguồn dự trữ tuyệt vời để thay thế. Tuy nhiên, để “biến” rơm thành thức ăn dinh dưỡng cần phải ủ. Rơm qua ủ so với rơm không ủ (rơm khô, rơm tươi), hàm lượng đạm sẽ tăng lên khoảng 50%, tỷ lệ tiêu hóa tăng khoảng 30%.

Theo khuyến cáo của TS. Nguyễn Văn Bắc (Trung tâm khuyến nông quốc gia), trước khi ủ cần chuẩn bị nguồn rơm (chủ yếu là rơm cuộn) đáp ứng đủ nhu cầu tiêu thụ của đàn vật nuôi qua mùa thiếu thức ăn, ủ từng đợt. Thường ủ rơm với urê trong các bao nylon, kích cỡ bao ủ phù hợp với cuộn rơm. Cách ủ thông thường là sử dụng 4% urê và ủ trong thời gian khoảng 10 ngày để tăng giá trị dinh dưỡng của rơm, tăng hàm lượng đạm, giảm hàm lượng xơ và tăng tỷ lệ tiêu hóa.

Vật dụng để ủ là túi nylon có kích thước vừa đúng cuộn rơm. Các chất bổ sung gồm nước để hòa tan các chất bổ sung và ngấm vào rơm. Urê bổ sung chất đạm, tạo amoniac cho vi sinh vật. Rỉ mật bổ sung chất đường cho vi sinh vật. Muối tạo chất đệm, tăng tính ngon miệng. Quy trình ủ rơm với urê làm thức ăn cho bò được thực hiện như sau: chuẩn bị 100 kg rơm +100 lít nước sạch + 4 kg urê + 2 kg rỉ mật + 1 kg muối.

Tiến hành làm từng bước như sau: đầu tiên là hòa urê, rỉ mật, muối vào nước theo tỷ lệ chuẩn bị như trên. Sau đó cho cuộn rơm vào túi nylon vừa kích cỡ. Tiếp theo là tưới hỗn hợp đã hòa (urê, rỉ mật, muối) vào túi chứa cuộn rơm, chú ý tưới từ từ cho ngấm đều. Sau khi tưới hết hỗn hợp thì cột chặt miệng túi nylon, để vào nơi râm mát.

Ngoài ra, người dân có thể ủ bằng quy trình khác, có thể sử dụng rơm tươi hoặc khô. Các thực hiện như sau: Chuẩn bị nguyên liệu là rơm, vôi, nước sạch. Sử dụng 100 kg rơm khô + 6 kg vôi + 600 lít nước. Cho rơm vào bồn hoặc túi ủ, đổ nước vôi 1% vào đảo trộn đều trong 3 ngày (mỗi ngày đảo từ 2 - 3 lần). Lấy rơm lên để chảy hết nước vôi. Dùng nước rửa sạch vôi, có thể cho bò ăn ngay hoặc phơi khô gác lên chuồng cho bò ăn dần.

Lưu ý, khi bò ăn rơm ủ urê phải chú ý cho uống đủ nước là 20 lít /con/ngày. Mùa khô cho uống nước nhiều hơn. Urê có thể gây độc nên khi làm phải cân đong chính xác tránh vượt quá hàm lượng cho phép gây ngộ độc cho bò. Không được cho bò ăn urê trực tiếp. Tính lượng rơm để ủ phù hợp nhu cầu tiêu thụ, ví dụ một con bò ăn khoảng 3 - 7 kg rơm mỗi ngày, nên ủ đủ ăn trong 1 tuần. Sau 1 tuần lấy cho ăn thì ủ tiếp đợt khác. Cần kiểm tra chất lượng rơm ủ, sau khi ủ rơm ẩm, có màu vàng tươi, mùi khai nồng, không bị mốc xanh, đen (có thể có một ít mốc trắng). Khi chuyển sang ăn rơm ủ cần cho bò ăn từ từ làm quen, khi bò ăn quen có thể cho ăn tối đa, thay thế đến 80% lượng cỏ xanh hàng ngày.