Chiến lược điều trị mới đối với bệnh lỵ amip có thể cách mạng hóa phương pháp điều trị

Một dự án nghiên cứu mới hy vọng sẽ phát triển một biện pháp điều trị bệnh lỵ amip (AGD) bằng cách tìm ra điểm yếu của ký sinh trùng gây ra bệnh này.

Nếu thành công thì họ có thể bảo vệ tính bền vững và phúc lợi của cá hồi Đại Tây Dương nuôi, đồng thời giảm chi phí điều trị nhiễm trùng ký sinh gây suy nhược ở các nước đang phát triển.

Một dự án nghiên cứu từ trường Đại học Glasgow hy vọng sẽ sử dụng lại các loại thuốc đặc trị ký sinh trùng hiện có và xem xét liệu chúng có thể được sử dụng để điều trị bệnh lỵ amip ở cá hồi Đại Tây Dương hay không. Các nhà nghiên cứu được dẫn đầu bởi Tiến sĩ Martin Llewellyn và Giáo sư Mike Barrett sẽ sử dụng đường dây tìm ra thuốc của trường đại học để xác định các hợp chất mà có thể tiêu diệt ký sinh trùng gây bệnh lỵ amip trong phòng thí nghiệm. Sau đó, nhóm nghiên cứu sẽ thử nghiệm loại thuốc có tiềm năng trên cá hồi Đại Tây Dương nuôi, theo dõi cả hiệu quả và tác động của thuốc đối với hệ sinh thái xung quanh.

Việc phát hiện một biện pháp điều trị bệnh lỵ amip hiệu quả và bền vững về phương diện môi trường sẽ là một mối lợi dành cho ngành chăn nuôi cá hồi. Tiến sĩ Llewellyn tin rằng việc đưa ra các loại thuốc chống ký sinh trùng hiện có vào một ngành công nghiệp mới sẽ giúp làm giảm chi phí đáng kể cho mỗi lần sử dụng.

Tuy nhiên, khám phá này có thể mang lại những lợi ích lớn đối với sức khỏe của con người. Nhiều loại thuốc mà ông và nhóm nghiên cứu của mình đang thử nghiệm có thể điều trị nhiễm trùng ký sinh trypanosomatid ở người (các bệnh như nhiễm trùng leishmania - ký sinh trùng lưỡng hình, bệnh ngủ Châu Phi - do nhiễm ký sinh trùng thuộc giống Trypanosoma và bệnh chagas - do ký sinh trùng Trypanosoma cruzi gây ra). Những bệnh này gây ảnh hưởng đến cuộc sống của hơn 200 triệu người trên toàn cầu. Tiềm năng giảm giá có thể giúp người dân ở các nước đang phát triển dễ dàng tiếp cận các liệu pháp điều trị bằng thuốc hơn.

Bệnh lỵ amip là gì?

Bệnh lỵ amip (AGD) do ký sinh trùng cơ hội Neoparamoeba perurans gây ra. Ký sinh trùng này xâm nhập và làm tổn thương mô ở mang của cá biển, dẫn đến khó thở và đôi khi dẫn đến cái chết. Dịch bệnh thường xảy ra ở các trang trại chăn nuôi cá hồi và có thể gây thiệt hại kinh tế nghiêm trọng.

Bệnh lỵ amip mang lại một thách thức đáng chú ý cho ngành chăn nuôi cá hồi. Hai lựa chọn điều trị tiêu biểu là đem cá hồi bị nhiễm bệnh vào bể nước ngọt hoặc cho chúng tiếp xúc với oxy già. Cả hai phương pháp điều trị này đều không có  hiệu quả cao (các vết tổn thương ở mang có thể xuất hiện trở lại trong vòng vài ngày điều trị) và các nhà nghiên cứu lưu ý rằng việc để cá biển tiếp xúc với nước ngọt và oxy già gây ra căng thẳng thẩm thấu mà điều này làm gia tăng các mối bận tâm về phúc lợi.

Việc phát triển một phương pháp điều trị hiệu quả và trung tính về mặt sinh thái dành cho bệnh lỵ amip có thể cách mạng hóa ngành công nghiệp. Nó sẽ giúp cho những nhà sản xuất bảo vệ phúc lợi của cá hồi, nâng cao năng suất trang trại và đảm bảo tốc độ tăng trưởng bền vững của ngành.

Ý tưởng to lớn

Mặc dù ký sinh trùng gây bệnh lỵ amip nổi tiếng là khó điều trị nhưng chúng có một số yếu điểm chính. Ký sinh trùng có chứa nội cộng sinh (một vi sinh vật đang sống kết hợp trong cơ thể của ký sinh trùng dựa trên mối quan hệ tương hỗ).

Các nhà nghiên cứu đưa ra giả thuyết rằng nếu như nội cộng sinh trong tế bào chất của ký sinh trùng bị giết chết thì bản thân ký sinh trùng cũng sẽ chết. Nếu những nhà nghiên cứu có thể tìm ra sự phụ thuộc về mối quan hệ tương hỗ qua lại ở cấp độ tế bào của ký sinh trùng hoặc nội cộng sinh thì họ có thể giết chết ký sinh trùng hoàn toàn và ngăn không cho ký sinh trùng gây hại vật chủ. Đối với ký sinh trùng gây bệnh lỵ amip thì đối tượng nội cộng sinh cần khai thác là perkinsela.

Tin tốt là perkinselas là một loại kinetoplastid, đây là loài nhạy cảm với nhiều loại thuốc đặc trị trypanocidal. Các nhà nghiên cứu chỉ không biết loại thuốc nào có thể điều trị bệnh lỵ amip. Kinetoplastids sống bên trong nhiều loại ký sinh trùng khác nhau và có hành vi và chuyển hóa tương tự nhau bất kể là chúng sống bên trong cơ thể cá, vật nuôi hay là trong cơ thể người. Điều này có nghĩa là nếu như các nhà nghiên cứu có thể tìm ra cách làm suy yếu và tiêu diệt loài perkinselas ở cá thì họ có thể giết chết loài perkinselas ở những người bị nhiễm trùng ký sinh.

Từ phòng thí nghiệm đến lồng nuôi trên biển

Để phát triển phương pháp điều trị, Tiến sĩ Llewellyn và nhóm nghiên cứu của ông sẽ sử dụng đường đường dây tìm ra thuốc tiêu diệt trùng ký sinh trypanocidal tại trường Đại học Glasgow để xem xét những hợp chất nào tác động đến kinetoplastids trong ống nghiệm. Sau khi xác định được các loại thuốc tiềm năng thì nhóm nghiên cứu sẽ thử nghiệm các loại thuốc đó trên cá hồi nuôi tại một địa điểm sản xuất trên bờ biển phía tây của Ireland.

Nhóm nghiên cứu sẽ đo lường hiệu quả của phương pháp điều trị và theo dõi các chỉ số phúc lợi chính của các đối tượng thử nghiệm. Họ cũng có kế hoạch thử nghiệm loại thuốc tiềm năng cùng với phương pháp điều trị bằng nước ngọt để xem xét xem liệu làm như vậy có tạo ra một liệu pháp hiệu quả hơn hay không. Nhóm nghiên cứu dự định đánh giá những tác động môi trường của các phương pháp điều trị tiềm năng bằng cách đo mức độ tích tụ trầm tích và theo dõi thủy lực xung quanh khu vực trang trại.

Tiến sĩ Llewellyn giải thích rằng bằng cách sử dụng lại các loại thuốc tiêu diệt trypanocid hiện có dành cho nuôi trồng thủy sản, ngành công nghiệp này có thể khắc phục chi phí điều chế thuốc cao và những khó khăn trong việc xin cấp phép dính liền với các liệu pháp điều trị bằng thuốc mới. Nhóm nghiên cứu cũng hy vọng rằng bằng cách sử dụng trypanocidals trong một ngành công nghiệp mới thì sẽ phát triển một hệ thống kinh tế quy mô (làm cho thuốc rẻ hơn và để cho mọi người dễ dàng tiếp cận hơn).

Nếu Tiến sĩ Llewellyn và nhóm nghiên cứu của ông thành công thì họ có thể giải quyết được một trong những thách thức lớn nhất về dịch bệnh trong nuôi trồng thủy sản và triển khai một giải pháp không tốn kém để tiêu diệt các tác nhân gây ra nhiều căn bệnh nhiệt đới ở người trong quá trình phát triển.