Kiểu Chuồng Nuôi Dông

Như quí vị đã biết, môi trường sống ngoài hoang dã của loài Dông (Kỳ Nhông) là những cánh đồng cát trắng rộng rãi bao la nằm dọc vùng duyên hải miền Trung nước ta, mà những động cát là nơi Dông đào hang để sông. Ớ đó, Dông sông như những bầy ngựa hoang ở các vùng thảo nguyên, tự do từng bầy đi kiếm ăn nơi nầy nơi khác và không bị một sự câu thúc nào. Chỉ những khi gặp nguy, chúng mới báo động cho nhau rồi mạnh con nào con nấy ra sức chạy theo kiểu ngựa phi nước đại trực hướng về phía hang ổ của chúng để chui vào tránh nạn.

Đời sống của con Dông hoang dã bên ngoài là vậy.

Môi trường sống của chúng gần như hoang sơ, mênh mông toàn cát trắng và nắng gió quanh nãm. Chúng sống xa khu dân cư nên hễ thấy bóng người từ xa dã hốt hoảng tháo chạy.

Chính vì Dông sợ người như vậy nên nhiều người nghĩ rằng khó thuần hóa được chúng và sẽ không dễ dàng nuôi được chúng, nhất là cho chúng sinh sản trong môi trường sống mới, dù sao cũng chật hẹp hơn bên ngoài (?).

Thật ra, loài Dông tuy nhút nhát thật, nhưng nếu biết cách nuôi dưỡng, chúng ta vẫn gặt hái được thành công không mấy khó khăn.

Nuôi theo mô hình tự nhiên

Con Dông nói riêng và các giống thú rừng nói chung đều rất sợ người. Thế nhưng, nếu biết rõ tập tính của chúng, ta đều có cách thuần hóa được chúng, và có thể cho sinh sản tại chuồng được. Ngay các loài thú dữ như Cọp, Voi, Gấu, Heo rừng (1) nhiều người còn nuôi được, còn bắt ép chúng sống trong môi trường sống chật hẹp và sinh sản bình thường như gia súc trâu bò, dê ngựa trong chuồng.

Thế nhưng, với con Dông, cách tốt nhất để nuôi dưỡng chúng để chúng chịu sinh sản bình thường là nên nuôi theo mô hình tự nhiên, không khác mấy với môi trường hoang dã bên ngoài mà chúng dã sông quen thuộc: có diện tích rộng, có nắng có gió thông thoáng, và nhất là phải có cát để chúng đào hang ẩn núp.

Tất nhiên, nuôi theo mô hình tự nhiên nầy thì rất thuận tiện cho những ai ở các vùng có Dông sinh sống như Ninh Thuận, Bình Thuận, và một số vùng thuôc miền Đông Nam bộ. Nhưng, điều đó không có nghĩa là người ở các tỉnh thành khác tính từ Phú Yên trở vào tân đồng bằng sông Cửu Long không thể nuôi Dông được.

Bằng chứng cho thấy, tại thành phố Hồ Chí Minh vài năm trở lại đây cũng có nhiều người mạnh dạn bỏ vốn ra nuôi Dông, dù chưa đến mức qui mô, nhưng bước đầu họ cũng gặt hái được thành công như ý muốn. Điều đòi hỏi trước tiên là người nuôi phải có sẵn mặt bằng rộng ít lắm cũng được vài ba trăm mét vuông để làm chuồng nuồi chúng.

Chọn cuộc đất thích hợp

Cuộc đất làm chuồng nuôi Dông không đòi hỏi phải là đất tốt, màu mỡ, mà là đất hoang hóa không trồng trọt được cây gì. Đất xấu như vậy thường dễ kiếm, gần như vùng nào cũng có. Điều đòi hỏi là cuộc đất đó phải cao ráo, xa khu vực dân cư sinh sống càng tốt.

Chọn cuộc đất cao ráo

Bản tính con Dông thích sống ở vùng đất cao ráo, tránh nơi bị úng ngập và có nước tù đọng. Bằng chứng cho thấy trong đời sống hoang dã, Dông chỉ tìm đên các động cát dể đào hang sinh sống. Hang Dông thường có độ sâu đến một hai mét mà phần cuối hang phải được khô ráo quanh năm, dù trong mùa mưa bão lụt lội cũng vậy. Vì vậy, những vùng đất trũng thấp không thích hợp với việc nuôi Dông.

Chuồng Dông phải cách xa vừng dân cư sinh sống

Con Dông cũng giống như đa số các loài thú rừng khác là nhút nhát và rất sợ người. Chúng lại là dộng vật nhỏ có nhiều kẻ thù rình rập sát hại nên con Dông lúc nào cũng nơm nớp lo sợ, cảnh giác cao độ. Do đó, chuồng nuôi Dông phải nằm vào nơi thật sự yên tĩnh, vắng vẻ mới tốt.

Cuộc đất nuôi Dông cần cách xa khu vực đông dân cư sinh sống như xóm làng, trường học, chợ búa và các trục lộ giao thông (tránh tiếng nổ của động cơ xe cộ ngày đêm qua lại ồn ào). Nói chung là nơi vắng vẻ, ít người qua lại, dòm ngó...

Nuôi Dông cách xa vùng dân cư sinh sống còn tránh được nạn mèo chuột lẻn vào săn bắt Dông nuôi ăn thịt.

II. Kiểu chuồng nuôi Dông

Con Dông, như quí vị đã biết, có biệt tài chạy nhanh, phóng xa (khoảng một mét) và leo trèo rất giỏi, nên cần giữ nó sống trong môi trường' sống mới đe chúng không 9 thể đào thoát ra ngoài được, quả là chuyện khó khăn. Đã thế, chuồng nuôi Dông lại cần có mặt bằng rộng cậl trăm cả ngàn mét vuông như... kiểu chuồng nuôi heo rừng lai) chứ không chật hẹp như kiểu chuồng nuôi Kỳ Đà, nuôi nhím chỉ rộng vài chục mét vuông trở lại...

Nơi nuôi nhốt Dông không biết nên gọi là “hồ” hay goi là “chuồng” mới đúng nghĩa? Vì, có người gọi đó là “hồ”, nhưng cũng có người gọi đó là “chuồng”. Vậy nên gọi cách nào cho đúng?

Nếu gọi là hồ thiết nghĩ cũng đúng, vì tuy diện tích có lớn nhưng cách xây dựng không khác một cái hồ chứa nước, hay để nuôi cá, nuôi ếch...? Vì rằng, tứ bề chung quanh có tường rào cao bao bọc, dưới đáy lại dược lót đan, hay lót gạch, hoặc tráng xi măng một lớp vừa dày vừa chắc chắn để ngăn ngừa Dông đào hang ngầm để đào thoát ra ngoài theo bản năng sinh tồn của chúng.

Phần đáy hồ nuôi Dông tuy làm kiên cố, bền vững, nhưng không phải là kín mít, vì vẫn phải chừa ra những kệ hở (l-2cm) để nước mưa và nước tưới ẩm (trong mùa nắng) theo đó mà rút hết ra ngoài.

Nhưng, nếu gọi đó là chuồng chắc cũng không sai, vì hình dáng của nó đâu có khác chi cái chuồng heo to lớn: chung quanh cũng có tường rào đủ cao chắc chắn bao bọc, mặt nền cũng được lót dan hay tráng xi măng để heo không thể dùng mõm ủi, tạo thành hang hố như thói quen của chúng.

Kiểu chuồng nuôi Dông mà chúng tôi mô tả trên dây dùng để nuôi Dông có diện tích hẹp khoảng vài trăm mét vuông trở lại.

Nuôi dông trên diện tích rộng

Nếu có điều kiện nuôi Dông trên diện tích rộng hàng mẫu đất, trên đó có những động cát tự nhiên, ta có thể nuôi được hàng chục ngàn con Dông giống trở lên mà khỏi tốn công chăm sóc, và cũng không hao tốn sở phí thức ăn nuôi chúng.

Dông nuôi trong môi trường nhân tạo này không có gì khác biệt với môi trường sống hoang dã bên ngoài của chứng: Cũng nhiều động cát mênh mông, cũng những cánh đồng cát trắng xóa, và thức ăn thì tự kiếm lấy. Thường thì nuôi Dông trên diện tích rộng cả một vài mẫu đất bao la như vậy, không ai nuôi trong thành phố mà là nuôi ở chính nơi loài Dông sinh sống. Vì, chỉ ở đó mới có những động cát tự nhiên.

Nuôi Dông trên diện tích rộng ta cũng phải làm chuồng để ngăn giữ chúng lại. Kiểu chuồng này có điểm khác so với kiểu chuồng diện tích nhỏ mà chúng tôi vừa đề cập ở phần trên.

Tóm lại, nuôi Dông trên diện tích rộng, sự tốn kém đáng kể là xây dựng khu tường rào bao bọc chung quanh. Sự tốn kém này cũng giống như việc làm chuồng nuôi heo rừng lai... Tuy nhiên, bù lại sự tốn kém quá lớn đó là ta nuôi được số luợng nhiều, mà lại gần như không tốn thức ăn và công chăm sóc...