Thận trọng hơn khi đẩy mạnh xuất khẩu cá tra sang Trung Quốc

Mặc dù được đánh giá là thị trường rộng lớn, tiềm năng và là sự chuyển hướng tích cực tháo gỡ sự bế tắc XK tại một số thị trường XK lớn khác nhưng VASEP cũng nhấn mạnh với các DN cần phải thận trọng hơn khi đẩy mạnh XK sang thị trường này.

Mới đây, ngày 17/8/2016, VASEP cũng đã có công văn báo cáo Cục Xuất Nhập khẩu (Bộ Công Thương) về tình hình XK thủy sản Việt Nam sang Trung Quốc. Tại công văn này, VASEP phản ánh tình trạng nhiều thương lái, DN Trung Quốc đặt hàng và thu mua cá tra cỡ lớn (loại >1kg/con) gây nên tình trạng thừa cá tra cỡ lớn và làm giảm mạnh giá cá tra nguyên liệu trong quý II/2016. Để ổn định sản xuất, XK cá tra, VASEP đề nghị Bộ NN và PTNT thống kê được chính xác sản lượng cá tra thực tế để có những đánh giá về cung cầu.

Trước đó, trong quý I, giá cá tra nguyên liệu tại một số tỉnh trọng điểm ĐBSCL như: An Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ tăng mạnh từ 19.000 - 22.500 đồng/kg. Thương lái Trung Quốc tìm mọi cách nâng giá cá size lớn lên cao. Vì lợi ích trước mắt, nhiều hộ nuôi đã chủ động tăng sản lượng cá quá lứa để bán với giá cao mà không cần quan tâm tới chất lượng cá, thịt trắng hay thịt vàng. Đồng thời, nhiều hộ nuôi từ chối bán cá cho các DN trong nước để cung cấp cá cho khách hàng Trung Quốc khiến cho các nhà máy chế biến ĐBSCL gặp khó khăn trong việc thu mua nguyên liệu cho XK.

Tuy nhiên, đến tháng 7, thương lái Trung Quốc đột ngột giảm mua, nhiều ao đến kỳ thu hoạch, giá cá tra nguyên liệu bắt đầu giảm mạnh, trong đó giữa tháng 7 dao động từ 17.500 – 19.500 đồng/kg, giảm từ 1.500 – 2.000 đồng/kg so với cùng kỳ năm trước. Còn giá cá tra cỡ 700 - 900 g/kg duy trì quanh mức 18.500 - 19.000 đ/kg (trả chậm), giảm khoảng 400 đ/kg so với tháng trước.

Theo các hộ nuôi, hiện lượng cá trong size 700 - 900 g/con của các hộ khá nhiều nên các hộ vẫn tích cực chào bán. Trong khi đó, cá tra quá lứa nằm trong ao không có người mua do thị trường Trung Quốc giảm mua, chỉ bán được ở mức giá 16.000 - 17.000 đ/kg khiến người nuôi lỗ nặng.

Tháng 8/2016, thị trường nguyên liệu cá tra vẫn đang diễn ra rất chậm giá bán đang ở mức thấp nhất trong vòng 5 năm qua. Tại Cần Thơ, một số nhà máy đã ký hợp đồng bắt cá tra size 700 - 900 gr/con phục vụ cho các hợp đồng xuất khẩu cũ, song lượng thu mua không nhiều. Giá cá tra nguyên liệu hiện 18.500 - 19.000 đ/kg (trả chậm) cho size 700 - 900 gr/con. Đối với cá size lớn từ 1 kg/con trở lên, hiện lượng tồn tại kho vẫn còn khá nhiều do thương lái Trung Quốc ngừng thu mua.

Đây là một bài học đáng lưu tâm cho các hộ nuôi và các DN muốn đẩy mạnh XK sang thị trường Trung Quốc. Để ổn định và bền vững trong hoạt động kinh doanh, các DN cần cân nhắc và thận trọng hơn trong các hợp đồng dài hạn và chiến lược. Dự báo nhu cầu NK trong hai quý tới tại thị trường Trung Quốc vẫn tiếp tục tăng cao tuy nhiên cần phải có những đánh giá đầy đủ hơn về cung - cầu, sản lượng nuôi thực tế để cân đối tốt hơn các đơn hàng.